Rodzaje uszkodzeń drzew i ich leczenie
Obdarcia i uszkodzenia kory. Obdarcia kory występują najczęściej na pniach i powodowane są zwykle przez pojazdy. Na zranienia takie narażone są drzewa rosnące w pobliżu jezdni bez krawężnika oraz drzewa znajdujące się na terenach różnych budowanych obiektów. Nieprzestrzeganie obowiązującego przepisu nakazującego zabezpieczenie drzew na wszelkich terenach budowy, powoduje częste uszkodzenia tych roślin przez różne pojazdy i maszyny. Obdarcie kory następuje na skutek uderzenia pnia. Dochodzi wówczas do oddzielenia się kory w obrębie warstwy kambium i wyrwania jej. Powierzchnia wewnętrznego oddzielenia może być znacznie większa od widocznej powierzchni oderwania kory. Oddzielenia takie powstają najłatwiej w okresie wiosennym i wczesnoletnim, kiedy intensywność podziału komórek kambium jest największa. Rozmiary obdarcia, wielkość i kształt rany mogą być różne. Bardzo silne uderzenia mogą powodować wyrwanie lub zgniecenie drewna. Obdarcia kory na bardzo dużych powierzchniach powstają też często poniżej odłamania bocznych gałęzi i konarów. W górnej części takiego uszkodzenia oderwaniu ulega również warstwa drewna.
Leczenie i pielęgnowanie tego typu uszkodzeń polega na obcięciu ostrym nożem brzegu kory i nadaniu powierzchni rany wydłużonego eliptycznego kształtu.
Rysunek. Uszkodzenie kory z wyrwaniem i oddzieleniem: 1 — powierzchnia wyrwania, 2 — powierzchnia oddzielenia (poderwania), 3 — wymagany kształt rany po uformowaniu brzegów, 4 — miejsce przybicia.
Jeżeli kora oddziela się poza granicami wymaganego kształtu rany), należy ją przybić nierdzewnymi gwoźdźmi lub docisnąć innymi sposobami, np. przez owinięcie taśmą, sznurem itp. Możliwe to jest tylko w okresie wegetacji, na krótko po powstaniu uszkodzenia, kiedy nie doszło jeszcze do zasuszenia powierzchni oddzielenia. Przybicie lub dociśnięcie powinno więc być dokonane natychmiast po uszkodzeniu. Miejsce takiego uszkodzenia należy zabezpieczyć przed wysychaniem przez owinięcie tkaniną ścisłą, lecz umożliwiającą dostęp powietrza. W przypadku uszkodzeń nie tylko kory lecz i drewna, jego powierzchnię trzeba wyrównać dłutem. Jeżeli po okresie 2—3 tygodni nie nastąpiło przyrośnięcie kory, wówczas poderwany płat należy usunąć.
Bardzo groźnym i niebezpiecznym dla drzewa rodzajem uszkodzenia kory jest obdarcie jej na dużej części obwodu pnia. Na skutek przerwania łyka (wiązek sitowych), ograniczeniu lub zahamowaniu ulega zaopatrywanie korzeni w produkty asymilacji. Może to doprowadzić do poważnego ograniczenia funkcji fizjologicznych korzeni i w konsekwencji do niewystarczającego zaopatrzenia korony drzewa w wodę i sole mineralne. Uszkodzenia takie są tym groźniejsze, im większa część obwodu pnia pozbawiona została kory. Zagrożenie powiększa panująca w tym czasie wysoka temperatura powietrza, silne nasłonecznienie i wiatry. Obdarcie kory na całym obwodzie prowadzi do śmierci drzewa.
Jeżeli zniszczenie kory nastąpiło na dużej części obwodu pnia, możliwe jest wykonanie szczepień mostowych. Zadaniem wszczepionych pędów jest zastąpienie przerwanego łyka, przejęcie jego czynności oraz wzmocnienie mechaniczne uszkodzonego miejsca pnia (rysunek).
Rysunek. Szczepienie mostowe ponad miejscem obdarcia kory na pniu oraz sposób nacięcia kory i przygotowania końców pędu wszczepianego.
Jeśli obdarcie kory nastąpiło w części przyziemnej aż do początku korzeni, wówczas wykonanie szczepienia mostowego jest utrudnione, ponieważ wymagałoby wszczepiania dolnego końca pędu w korzeń. W takich wypadkach stosuje się wszczepianie ponad miejscem uszkodzenia końca jednego lub kilku pędów 2—3-letnich młodych drzewek tego samego gatunku, posadzonych obok.
Rysunek. Zabezpieczenie drzewa uszkodzonego na skutek obdarcia kory w części przyziemnej: ponad miejscem uszkodzonym wszczepiono pęd posadzonego obok młodego drzewka tego samego gatunku.
Liczba wszczepionych pędów wynosi zwykle 3-5. Większej liczby pędów raczej nie należy wszczepiać, gdyż po zgrubieniu mogą na siebie wywierać naciski. Pędy zastosowane w obu rodzajach szczepień mostowych, po zrośnięciu się z drzewem, bardzo szybko grubieją, tworząc dobre zabezpieczenie przed skutkami przebytych uszkodzeń. Uszkodzenie kory może również nastąpić latem na skutek odparzenia, spowodowanego nagłym odsłonięciem pnia, a więc wystawieniem go na działanie promieni słonecznych; jest to tak zwana zgorzel słoneczna. Nagrzewanie się kory może być tak silne, że doprowadzi do zamarcia komórek kambium i całego płatu łyka położonego w miejscu przegrzania. Obserwuje się to dość często na pniach świerków oraz buków w górach w przypadku usunięcia sąsiednich ocieniających drzew.
Uszkodzeniom zgorzelowym ulegają łatwiej drzewa o gładkiej i cienkiej korze oraz drzewa młodsze. Podobne do poprzednio opisanych uszkodzenia kory mogą powstawać w okresie przedwiośnia na skutek zbyt wczesnego pobudzenia wegetacji i działania komórek kambium, od strony nasłonecznionej lub na całym obwodzie. Bezpośrednią przyczyną częściowego lub całkowitego uszkodzenia kory stają się wówczas gwałtowne spadki temperatury niszczące pobudzone tkanki; jest to tak zwana zgorzel mrozowa. W wielu wypadkach częściowe uszkodzenia tego typu są trudne do stwierdzenia w pierwszym roku. Kora w takich miejscach powinna być usunięta, a powierzchnia drewna odpowiednio zabezpieczona. Zaniedbanie tego prowadzi do infekcji-przez różne grzyby i do szybkiego rozkładu drewna.
We wszystkich wypadkach uszkodzeń kory i odsłonięcia drewna należy możliwie szybko stosować odpowiednie środki dezynfekujące oraz pokrywać drewno w takich miejscach powłokami uniemożliwiającymi zawilgocenie.
