Powojnik
Powojnik (Clematis) jest krzewem pnącym, rzadziej podkrzewem, a niekiedy byliną. W naszych ogródkach zwykle bywają uprawiane powojniki wielkokwiatowe, będące mieszańcami różnych gatunków. Są to najefektowniejsze pnącza naszych ogrodów.
W Polsce można również spotkać dziko rosnący powojnik pospolity (Clematis vitalba). Jest to pnącze szybko rosnące i silnie rozrastające się, osiągające wysokość do 10 m i więcej. Pędy na całej długości są jednakowo grube. Liście nieparzystopierzaste, złożone z 3-5 listków. Listki te są jajowate lub jajowato-lancetowate, zaostrzone, u podstawy prosto cięte lub płytko sercowate, grubo „piłkowane” lub (rzadziej) całobrzegie, długości do 10 cm. Kwiaty wydaje drobne, o średnicy 2 cm, przyjemnie pachnące, zebrane w wiechy na wierzchołku lub z boku pędu, kremowobiałe. Kwitnie od lipca do września. Owoce są dekoracyjne, z długimi, pierzastymi wyrostkami, dość długo utrzymujące się na krzewie. Mało wymagający pod względem gleby i wytrzymały na mróz, dlatego chętnie jest sadzony w ogródkach, zwłaszcza że dobrze znosi zacienienie. Dobrze się nadaje do pokrywania ścian domów, pergoli, trejaży, bramek, a także starych pni drzew.
Z powojników wielkokwiatowych szczególnie lubiany jest i stosunkowo najwytrzymalszy na mróz powojnik Jackmana, który osiąga wysokość 4 m. Kwiaty ma fioletowe, w trakcie rozkwitania purpurowo cieniowane; kwitnie bardzo obficie w lipcu – sierpniu. Na skutek krzyżowania różnych gatunków uzyskano również powojniki wielkokwiatowe o dużych kwiatach, o średnicy około 10-12 cm, w różnych kolorach, osadzone na długich szypułkach. Kwitną od lipca do października. Na uwagę zasługują odmiany: Jackmanii Superba – o kwiatach ciemnofioletowych, Marie Boisselot – o kwiatach czysto białych, w zarysie okrągłych, Nelly Moser – o kwiatach początkowo lilaróżowych z ciemniejszym paskiem biegnącym przez środek i z ciemniejszą zewnętrzną stroną listków okwiatu, w trakcie przekwitania prawie białych z paskiem szarolila, Cipsy Quoen – o kwiatach ciemnych, purpurowofioletowych, Ville de Lyon – o kwiatach karminowych, Barbara Dibley – o kwiatach fioletoworóżowych z ciemną wstęgą na płatkach, Ernest Markham – o kwiatach czerwonych.
Powojniki te wymagają gleb żyznych, próchniczych, lekkko wapiennych. Stanowisko powinno być słoneczne, ale nie nadmiernie nagrzewające się. Trzeba je więc raczej sadzić przy południowo-wschodniej lub południowo-zachodniej ścianie domu lub altany, by przede wszystkim uniknąć dużych skoków temperatury na przedwiośniu. Powojniki należy zabezpieczać na zimę, chroniąc je przed przemarznięciem.
Wszystkie gatunki powojnika można rozmnażać z nasion, ale przed wysiewem nasiona wymagają dwumiesięcznej stratyfikacji. Powojniki wielkokwiatowe, ponieważ są mieszańcami, musimy rozmnażać wegetatywnie przez sadzonkowanie. Lepszą metodą rozmnażania jest robienie odkładów powtarzanych tak, jak to pokazuje rysunek.
Rysunek. Rozmnażanie powojnika przez odkłady powtarzane.
