PIERWIOSNEK
Pierwiosnek, zwany też łyszczakiem lub prymulą (Primula), jest ceniony jako roślina bardzo wcześnie kwitnąca. Uprawianych jest wiele gatunków i odmian, dzięki czemu okres kwitnienia tych roślin trwa od połowy kwietnia do końca lata. Pierwiosnki wyrastają do wysokości 10-40 cm. Liście mają mięsiste, różnego kształtu, jajowate lub podłużne, siedzące, tworzące zwykle przyziemne rozety. Rośliny te mają liczne, luźne kwiaty wyrastające wprost z rozety liści lub zebrane w zwarte kwiatostany. Kwiaty te są niewielkie, średnicy 1-3 cm, lecz mają wyjątkowo atrakcyjne i urozmaicone barwy.
Pierwiosnki powinno się sadzić na glebach dostatecznie żyznych i w miejscach zacienionych, gdyż silne nasłonecznienie powoduje latem więdnięcie liści, a posadzenie w miejscach suchych może doprowadzić nawet do zamierania roślin. Pierwiosnki mają duże zastosowanie – można je sadzić na rabatach ze średnio wysokich i niskich bylin oraz na rabatach skalnych (w partiach nieco zacienionych). Można z nich tworzyć obwódki i duże grupy, np. pod drzewami, gdzie inne rośliny nie będą rosły z powodu zacienienia.
Nasiona wysiewa się w styczniu – marcu do skrzynek. Po przemrożeniu nasion ich wschody są równomierne i szybkie. Można też wysiewać w kwietniu, w rządki co 5 cm lub rzutowo, a gdy rośliny będą miały 3 listki – rozpikować je (również siane do skrzynek) w rozstawie 10X5 cm. Na miejsca stałe należy wysadzać wiosną, w rozstawie 15X20 cm. Gdy uprawiamy je amatorsko, można rozmnażać pierwiosnki przez podział roślin w końcu kwietnia albo w sierpniu (dla odmian najpóźniej kwitnących). Dzielenie powinno się odbywać po przekwitnieniu roślin. Z różnych gatunków mamy do wyboru:
Pierwiosnek ząbkowany (Primula denticulata hybrida) – wys. 30-40 cm, liście tępe, jajowato-lancetowate, zwężające się w ogonek, kwiaty lilarózowe, białe, purpurowo-fioletowe, zebrane w główkowate kwiatostany. Kwitnie w marcu i kwietniu.
Pierwiosnek wyniosły (Primula elatior) – wys. 20-30 cm. Liście jajowate lub podłużnie jajowate, nieznacznie ząbkowane, silnie zwężające się w skrzydlasty ogonek, owłosione. Kwiaty średnio duże, pomarańczowe, żółte, czerwone, białe i w innych barwach, z żółtym i pomarańczowym pierścieniem w gardzieli, zebrane w baldachy. Kwitnie od marca do maja. Jego rasa wielkokwiatowa (Grandiflora) wyrasta do 30 cm, ma kwiaty pojedyncze, o średnicy 4-6 cm, na długich szypułkach, zebrane w duże baldachy, w różnych kolorach. Do podobnej wysokości wyrasta rasa Pacific riesen. Kwiaty ma pojedyncze, o średnicy 5-7 cm, zebrane w bardzo duże baldachogrona. Barwa kwiatów: biała oraz odcienie żółtej, pomarańczowej, niebieskiej, szkarłatnej, czerwonej, różowej, łososiowej. Nadaje się do pędzenia, do uprawy doniczkowej i na kwiat cięty.
Pierwiosnek łyszczak (Primula auricula) – wys. 10-25 cm, liście skórzaste, okrągłe lub jajowate. Kwiaty o średnicy 1,2-1,8 cm, jasno-żółte, czerwone, białe, lila, zwykle dwubarwne, od 5 do 10 kwiatów zebranych w baldachy. Kwiaty są pachnące. Wymaga stanowiska słonecznego, nadaje się do ogródków skalnych i na murki.
Pierwiosnek bezłodygowy (Primula vulgaris) – wys. 10 cm, pokrój rośliny kulisty, liście podłużne, jajowate, karbowane, stopniowo zwężające się w ogonek, dolana strona blaszki liściowej owłosiona. Kwiaty (duże) mają kolory: żółty, biały, czerwony, różowy, jasno – i ciemnoniebieski z małym oczkiem, osadzone są pojedynczo na długich, owłosionych szypułkach, umieszczone wśród rozet liściowych. Kwitnie od marca do maja.
