Usuwanie ściółki, układanie nawierzchni, udeptywanie, a nawet zadarnianie powierzchni pod drzewami utrudniają lub uniemożliwiają obieg składników pokarmowych pomiędzy glebą a rośliną, ponadto pogarszają stosunki powietrzne i wilgotnościowe.
Rozmiar strat składników pokarmowych ponoszonych przez drzewa najlepiej można ocenić, gdy porówna się potrzeby pokarmowe poszczególnych gatunków z ilościami składników powracających do gleby w postaci opadłych liści tworzących ściółkę. W warunkach leśnych drzewostany lipowe zwracają przez ściółkę ponad 50% pobranych składników pokarmowych. Znacznie mniej składników zwraca drzewostan brzozowy. Im starsze drzewo, tym większa jest zawartość składników mineralnych w liściach, a tym samym większa ilość tych składników wraca do gleby. W wyniku usuwania ściółki rośnie deficyt składników pokarmowych w glebie.
Tabela.Składniki pokarmowe pobrane i zwrócone do gleby w ciągu roku przez różne drzewostany w zależności od ich wieku.
Straty powodowane wygrabianiem ściółki dotyczą przede wszystkim azotu, potasu i wapnia, co potwierdzają analizy chemiczne liści; wyniki tych analiz przedstawiono w tabeli i poniższym zestawieniu.
Tabela. Zawartość najważniejszych składników pokarmowych (z wyjątkiem azotu) w liściach niektórych gatunków drzew w wieku około 35 lat.
Procentowa zawartość azotu w liściach niektórych gatunków drzew:
Brak jest dotychczas danych dotyczących masy liści produkowanej przez drzewa miejskie. Dane z zakresu fizjologii drzew leśnych nie są całkowicie miarodajne w warunkach miejskich. Wygrabianie ściółki w lasach jednakże powodowało zawsze niekorzystne, a czasem wręcz katastrofalne zjawiska degradacji siedlisk. Warto tu zaznaczyć, że drzewa wolno stojące produkują więcej ściółki niż rosnące w zwarciu, a więc w miastach, gdzie przeważają te pierwsze, straty z powodu wygrabiania opadłych liści są jeszcze większe.
Niedobór poszczególnych składników pokarmowych w roślinie można stwierdzić na podstawie objawów zewnętrznych. W przypadku niedoboru azotu liście wykazują jasnozielone przebarwienie, przechodzące w miarę zwiększania się niedoboru w żółtawe. Liście
i pędy stają się mniejsze i cieńsze. Objawy niedoboru
występują z reguły na całym drzewie. Niedobór potasu powoduje ograniczenie wzrostu pędów, aż do całkowitego zahamowania. Liście są małe i przybierają często odcień niebieskozielony. Objawem niedoboru potasu może być zamieranie brzegów blaszki liściowej.
Straty powodowane przez usuwanie liści mogą być przynajmniej częściowo uzupełniane odpowiednim nawożeniem. Brak ustalonych formuł nawożenia drzew w warunkach miejskich jednakże utrudnia tę czynność. Zapotrzebowanie poszczególnych gatunków drzew na podstawowe składniki pokarmowe — N:P:K kształtuje się jak 1 :1 : 0,6. W Niemczech stosuje się mieszankę nawozową pod nazwą „Baumfutter”, która zawiera znaczne ilości azotu organicznego. Stosunek N: P: K wynosi w niej 1:1:2, a procentowa zawartość czystych składników — 7:7:13.
W USA używane są mieszanki nawozowe, w których stosunek N:P:K wynosi 1,0: 0,8: 0,6. W mieszankach tych przeważa azot w postaci związków organicznych. Ilość potrzebnego nawozu określana jest praktycznie na podstawie grubości pnia nawożonego drzewa. Na 1 cm średnicy pnia powinno przypadać, zależnie od wielkości korony, N 14—28 g, P 14—28 g i K 26-52 g.
Nawożąc drzewa rosnące w grupach stosuje się 4—8 kg mieszanki o stosunku N:P:K = 10:6:4 na 100 m² terenu.
Dawki nawozów powinny być uzależnione od celu nawożenia. Jeżeli na przykład drzewo jest młode i chcemy uzyskać szybki przyrost jego masy, uzasadnione będzie zwiększenie dawek nawozów. W warunkach miejskich zalecane jest przede wszystkim nawożenie następujących drzew:
1) rosnących na trawnikach;
2) rosnących na glebach pokrytych nieprzepuszczalnymi nawierzchniami;
3) rosnących na glebach ubogich;
4) poddawanych zabiegom chirurgicznym; nawożenie konieczne od roku poprzedzającego wykonanie zabiegu do kilku lat po wykonaniu.
Celem nawożenia drzew powinno być uzupełnienie strat składników pokarmowych. Do nawożenia drzew starszych lepiej używać nawozy wolno działające, dzięki którym wystarczy stosowanie tego zabiegu co kilka lat.
