Miejsca ubytków drewna

Ubytki powierzchniowe. Leczenie płytkich ubytków powierzchniowych może być różne, zależnie od ich pochodzenia oraz położenia wobec wód opadowych.

Najbardziej niebezpieczne są ubytki zapoczątkowane przez rozkład w różnych miejscach cięcia, spowodowane wadliwym obcięciem, zaniedbaniem pielęgnowania rany itp. Czynnikiem ułatwiającym taki rozkład jest łatwa nasiąkliwość drewna. Bardzo często brzegi takich miejsc otoczone są pierścieniem nierównomiernie tworzącej się tkanki gojącej.

Leczenie polega na usunięciu warstwy rozłożonego drewna i jednoczesnym obcięciu nieprawidłowo wytworzonej tkanki gojącej na brzegach, w celu uzyskania łatwiejszego dostępu do wnętrza miejsca ubytku. Brzegi takiej rany powinny być uformowane zgodnie z zasadami leczenia miejsc cięcia lub uszkodzeń kory. Wnętrze natomiast należy tak uformować, aby nie istniała możliwość zatrzymywania wody (rysunek).

Rysunek. Miejsce powstania ubytku powierzchniowego przed wykonaniem i po wykonaniu zabiegu przygotowującego do leczenia.

Po usunięciu rozłożonego drewna, ściany miejsca ubytku należy zdezynfekować przez smarowanie lub opryskanie środkami grzybobójczymi rozpuszczalnymi w wodzie. Bardzo wskazane jest powtórzenie tej czynności, gdyż wówczas użyty środek głębiej wnika w drewno już zainfekowane. Ze względu na dość częste uszkadzanie drewna takich miejsc przez owady, wskazane jest dodanie do stosowanego środka grzybobójczego również odpowiedniego środka owadobójczego. Po wyschnięciu powierzchnię drewna warto pokryć powłoką uniemożliwiającą nasiąkanie wodą. Przy stosowaniu do dezynfekcji takich środków jak np. Krezotol, odznaczający się właściwościami parzącymi wobec żywej tkanki, smarowanie drewna w sąsiedztwie łyka powinno być wyjątkowo ostrożne. Nie należy również dopuszczać, aby środek ten spływał do gleby.

Na brzegach miejsc ubytku, po właściwym ich uformowaniu, wytwarza się zwykle dość intensywnie tkanka gojąca w formie walcowatej, spełniająca dodatkowo w przypadkach dużych otworów, funkcję wzmocnienia mechanicznego.

Ubytki dolne. Uszkodzenia drewna pni i korzeni w części przyziemnej mogą być powodowane nie tylko przez czynniki mechaniczne, ale też przez owady, np. niektóre gatunki mrówek, larwy trociniarki czerwicy (Cossus cossus) itp., oraz przez niektóre gatunki grzybów, jak np. opieńkę miodową. Należy dodać, że uszkodzenia spowodowane przez wspomniane owady i grzyby, często w przyziemnych częściach pnia, nie są widoczne na zewnątrz. Uszkodzenia mechaniczne przyziemnej części pnia prowadzą najczęściej do powstawania ubytków otwartych. Natomiast występowanie owadów i grzybów powoduje najczęściej rozkład drewna w formie zamkniętej.

Ubytek drewna pnia w części przyziemnej w każdym przypadku powoduje naruszenie statyki drzewa i może spowodować poważne zagrożenie. Dlatego leczenie uszkodzeń powstałych w tej części pnia ma wyjątkowe znaczenie.

Podstawowym warunkiem rozpoczęcia leczenia uszkodzeń tego typu jest otworzenie takich miejsc, usunięcie murszu i stworzenie warunków do utrzymania niskiej wilgotności. Otworzenie miejsca ubytku zamkniętego powinno być wykonane przez częściowe usunięcie najcieńszej ścianki. Wielkość otworu powinna umożliwić oczyszczenie wnętrza i dlatego nawet w przypadkach ubytków otwartych istniejące otwory często należy powiększać. W celu zapewnienia dostępu powietrza i dostatecznego przewietrzania, wysokość odsłoniętej powierzchni powinna odpowiadać wysokości ubytku. W przypadku bardzo wysokich ubytków odsłaniać należy tylko część dolną do rozmiarów umożliwiających oczyszczenie, natomiast w najwyższej części ubytku dla zapewnienia przewietrzania — wykonać otwór (rysunek).

Rysunek. Różnych rozmiarów miejsca zamkniętych ubytków dolnych pni oraz miejsca odsłonięcia ich i wykonania otworu.

Jeżeli obok ubytku pnia nastąpi również rozkład drewna korzeni, miejsca takie należy oczyścić, zdezynfekować i doprowadzić do osuszenia, podobnie jak ściany miejsca ubytku w pniu. Ponieważ miejsca uszkodzenia korzeni mają najczęściej postać kieszeni otwartych ku górze, istnieje niebezpieczeństwo gromadzenia się tam wody. Dlatego miejsca takie powinno się wypełnić, uniemożliwiając przez to dostęp wody. Do tego celu zalecana jest masa wypełniająca zmieszana ze spoiwem bitumicznym. Można na przykład wymieszać trociny, piasek, watę szklaną itp. ze smołą sadowniczą lub innym upłynnionym spoiwem bitumicznym. Tak przygotowaną masą wypełnia się wnętrze ubytku uprzednio dokładnie wysuszone i wysmarowane smołą sadowniczą. Ze względu na konieczność utrzymania czystości i małej wilgotności w miejscu ubytku bardzo wskazane jest wzmocnienie jego dna przez wykonanie „podłogi” ze skierowaniem spadku na zewnątrz przez otwór odsłaniający (rysunek).

Rysunek. Sposób zabezpieczenia dna miejsca ubytku dolnego pnia: a — beton, b — kruszywo (drenaż).

„Podłoga” taka powinna być wykonana z tego samego materiału, który był użyty do wypełnienia ubytku korzeni. Warstwa taka, o grubości 5—10 cm, powinna być położona na podłożu z gruboziarnistego piasku lub żwiru, którego zadaniem będzie przerwanie podsiąkania kapilarnego.