RÓŻA
Królowa kwiatów – róża, z uwagi na wartości zdobnicze oraz olejki eteryczne o trwałym zapachu była uprawiana powszechnie w starożytnych Chinach, Egipcie, Grecji i Rzymie. Według mitologii greckiej róża narodziła się z piany morskiej wraz z Afrodytę, boginią miłości i piękności. Znanych jest obecnie kilkadziesiąt gatunków róż, a dzięki łatwości ich krzyżowania wyprodukowano tysiące odmian szlachetnych. Liczba ich w dalszym ciągu wzrasta. Róże znalazły tak dużo zwolenników, że zawiązały się towarzystwa miłośników tej rośliny. W Polsce również działa już od wielu lat Towarzystwo Miłośników Róż, które zajmuje się ich popularyzacją. Obecnie wyodrębnia się kilka grup tych atrakcyjnych roślin: róże powtarzające kwitnienie (inaczej remontanty), róże herbatnie, rasę róż ogrodowych Perneta, wielokwiatowe róże karłowe, zwane poliantami, wreszcie róże czepne -pnące.
Pierwszą remontantkę wyhodowano we Francji w 1843 r.f a ponieważ miała wiele zalet – krzewy rosły nadzwyczaj silnie i zdrowo, osiągając 1 m wysokości, górowała nad wcześniejszymi rasami róż wielkością i pełnością kwiatów – zdobyła dużą popularność. Róże te bardzo szybko weszły do ogródków i parków, a także były uprawiane na kwiat cięty w gruncie i pod szkłem. W Polsce róże te bardzo się rozpowszechniły, szczególnie takie odmiany, jak: Paul Nayron, Frau Karl Druschi, Heinrich Munch. Hugh Dickson, Ulrich Brunner fils.
Remontantki obok wielu walorów miały i wady. O ile mogły zaimponować bardzo hojnym kwitnieniem wiosennym, o tyle drugie kwitnienie – jesienne – było nieporównanie skromniejsze, u niektórych odmian wręcz słabe. Poza tym skala ich barw ograniczała się w zasadzie do białej, różowej w różnych odcieniach oraz czerwonej w wielu tonacjach. Skłoniło to hodowców do nowych poszukiwań. Zaczęto m.in. krzyżować róże herbatnie, pochodzące od sprowadzonej do Europy róży chińskiej, z remontantkami i otrzymano piękne mieszańce herbatnie, silnie rosnące i obficie kwitnące przez całe lato do późnej jesieni. W dodatku kwiaty te o pięknym kształcie i pastelowych barwach mają bardzo przyjemny zapach. Wśród wielu odmian mieszańców herbatnich zwracają uwagę: biało kwitnące – White Swan, Virgo, żółte – Madame Meilland. Golden Masterpiece, pomarańczowe – Bettina, Beaute. różowe – Ballet, Eiffel Tower, czerwone -Super Star, Papa Meilland, Christian Dior i inne.
Bardzo liczną grupę róż Perneta otrzymano przez krzyżowanie remontantek z różą żółtą. Rośliny te charakteryzują się pięknymi kwiatami pomarańczowymi, żółtymi, czerwonymi o licznych odcieniach. Są to krzewy wysokości 0,5-1 m. Pąki, o pięknym kształcie, pojawiają się i rozwijają w duże kwiaty od czerwca do późnej jesieni. Światową sławą cieszą się do dziś: President H. Hoover i Katherine Pechtold.
Róże wielokwiatowe tzw. polianty, otrzymane przez krzyżowanie, wyrastają zwykle do wysokości 40-50 cm. Odznaczają się obfitym kwitnieniem i większą wytrzymałością na niekorzystne warunki atmosferyczne a szczególnie na mróz. Kwiaty mają mniejsze od poprzednio opisanych, ale zebrane w wielokwiatowe kwiatostany. Najnowsze rasy tej grupy – Polynatha hybrida i Ftoribunda mają kwiaty większe i bardziej zbliżone kształtem do róż wielokwiatowych, ale mniej liczne.
Róże pnące są krzewami o długich pędach, wysokości 1,5-5 m. Przy ścianach na pół ocienionych możemy sadzić takie odmiany, jak: Dorothy Perkins, Excelsa. Na pergoli ładnie wyglądają wielokwiatowe Neige Rosa – różowo kwitnące w czerwcu. Pnącymi różami często ozdabiamy bramki wejściowe. Z róż tych do tego celu używa się New Dawn o jasnoróżowych kwiatach, kwitnącą obficie całe lato, Blaze Superior – szkarłatnoamarantowa, i Parkdirektor Rigger -czerwonowiśniowa.
Rzadziej uprawiane w ogródkach są róże parkowe, które mają pokrój przypominający inne krzewy ozdobne i dlatego podobnie się je wykorzystuje – w szczególności na żywopłoty, szpalery nie formowane itp. Ich kwiaty są mniej okazałe, ale krzewy są dość ozdobne, mają obfite ulistnienie, a zwłaszcza jaskrawo zabarwione owoce. Należą tu róże: stulistna, damasceńska, żółta, wielokwiatowa.
Róże tzw. pienne nie są specjalną grupą odmian, ale formą róży wyprowadzonej jako drzewko przez okulizację. Podkładką jest zwykle róża dzika.
Róże dobrze się rozwijają na glebach piaszczysto-gliniastych o lekko alkalicznym odczynie. Wymagają dużo słońca, zwłaszcza w godzinach przedpołudniowych, natomiast po południu stanowisko może być lekko ocienione. Pod uprawę róż należy wybierać miejsca zaciszne, osłonięte przed północnym wiatrem. Gleba powinna być dobrze i głęboko uprawiona, starannie oczyszczona z chwastów. Rozstaw sadzenia zależy od odmiany róż, żyzności gleby i kierunku uprawy (na kwiat cięty lub ozdoby). Zwykle sadzi się róże wielkokwiatowe co 30-40 cm, wielokwiatowe co 25-30 cm. Róże pienne rozmieszcza się co 60-80 cm. Przed sadzeniem kopie się dołek o średnicy 30 cm i takiej samej głębokości. Do ważnych zabiegów pielęgnacyjnych należy cięcie róż i okrywanie na zimę. Krzewy odmian uprawnych róż rozmnaża się przez okulizację na podkładkach róż dzikich. Róże mają duże wymagania pokarmowe, dlatego potrzebują corocznego nawożenia.
