Jeżyna
Jeżyna w stanie dzikim spotykana jest pod różnymi szerokościami geograficznymi, również w Polsce. Dziko rosnące gatunki jeżyn różnią się wieloma cechami: liczebnością i wielkością kolców na pędach, wielkością i kształtem liści, barwą oraz sztywnością pędów. Jeżyny o sztywnych pędach, poza rozmnażaniem się z nasion, rozmnażają się w ogrodnictwie wegetatywnie przez odrosty korzeniowe. Jeżyny o pędach płożących się nie dają odrostów korzeniowych, lecz mogą się rozmnażać wegetatywnie dzięki ukorzenianiu się wierzchołków pędów, które stykają się z ziemią.
Jeżyny należą do bardzo cennych owoców, są bowiem zasobne w błonnik, zawierają wapń, fosfor, magnez, mają też prowitaminę A, witaminy B1, B2, PP, a także witaminę C. Owoce są wyraźnie zasado-twórcze, bogate w potas i różne mikroelementy, m in. miedź.
Pędy jeżyn żyją dwa lata: w pierwszym roku wyrastają z szyjki korzeniowej rośliny matecznej, a w następnym roku wydają z pąków pędy boczne, zakończone kwiatostanem, a następnie owocostanami i po owocowaniu zamierają. Owoc jeżyny składa się z licznych pestkowców, podobnie jak u malin silnie zrośniętych ze sobą i z dnem kwiatowym. Owoc ma barwę czarną i na ogół jest pokryty intensywnym nalotem woskowym. Owoce dojrzewają w drugiej połowie sierpnia i we wrześniu.
Odmiany jeżyn o pędach sztywnych, grubych mają liczne, duże kolce i wyróżniają się małą plennością. Odmiany o pędach płożących się są od nich plenniejsze, a wiele z nich owocuje bardzo obficie i ma pędy zupełnie pozbawione kolców. Wadą tych odmian jest niedostateczna wytrzymałość na mróz – przemarzają w temperaturze poniżej -17°C. Pąki jeżyn mogą przemarzać nawet przy mniejszym spadku temperatury, szczególnie gdy następuje gwałtowny spadek temperatury po okresie ciepłej, jesiennej pogody lub gdy występują duże wahania temperatury na przedwiośniu. Trzeba je zabezpieczać przed mrozami.
Z chwilą pojawienia się w sprzedaży jeżyny bezkolcowej wzrosło zainteresowanie tą ciekawą i pożyteczną rośliną.
Pierwszą odmianą wprowadzoną do uprawy w Polsce w latach siedemdziesiątych była Thornlese Evergreen. Jest to mutant odmiany Evergreen otrzymanej w 1926 r. Odmiana ta miała pędy kolczaste i dlatego wytworzona z niej Thornless Evergreen wypuszcza z korzeni, w razie zmarznięcia pędów aż do nasady, nowe pędy przybyszowe – kolczaste. Z sadzonek korzeniowych również otrzymuje się rośliny o pędach kolczastych. Pędy tej odmiany początkowo rosną sztywno, gdy osiągną długość 2-3 m, wyginają się łukowato, a gdy są dłuższe, kładą się na ziemi. Ich długość może dochodzić nawet do 10 m. Liście są dłoniaste, ostro i głęboko powycinane, bardzo ozdobne. Odmiana ta owocuje obficie. Ma małe wymagania glebowe. Kwitnie w połowie czerwca. Owoce dojrzewają w drugiej połowie sierpnia i we wrześniu. Są średniej wielkości, kuliste.
Nowszą odmianą, którą wprowadzono do doboru odmian dla pracowniczych ogrodów działkowych i przydomowych, jest Thorhfree. Pędy rosną również początkowo sztywno, a gdy osiągną długość 2-3 m, wyginają się łukowato i rosnąc dalej, kładą się na ziemi. Długość pędów także dochodzi do 10 m. Liście są ciemnozielone, pięciodzielne, z listkami tylko ząbkowanymi. Bardzo plenna. Kwitnie w trzeciej dekadzie czerwca, owoce dojrzewają w drugiej połowie sierpnia.
Są duże, kuliste. W niektóre lata, zwłaszcza na północy Polski, owoce dojrzewają dopiero pod koniec września.
W naszych warunkach klimatycznych pędy obu odmian muszą być okrywane na zimę w celu zabezpieczenia przed mroźnymi wiatrami.
